Disclaimer

Wilhelm Humberg * Dingden, 12 september 1895 - Sterfplaats Polen, 31 maart 1944

Gehuwd met Rosetta Helena Menko

Zoon van Rosalia Landau (*Ramsdorf, 25 juli 1856 - Dingden, 1 januari 1937) en Abraham Humberg (*Klein Reken, 23 juli 1852 - Dingden, 22 augustus 1932)

Veehandelaar

Wilhelm kwam op 8 december 1933, samen met zijn vrouw en de kinderen Margot en Vera, in Winterswijk wonen. Eerst op het Weurden 88, later in een houten zomerhuis op Henxel 51.

  

Bericht van de Gemeente Westerbork over het vertrek van het gezin Humberg 'naar het buitenland'
 

Rosetta Helena Humberg - Menko * Winterswijk, 19 mei 1908 - Sterfplaats Auschwitz, 3 september 1943

Gehuwd met Wilhelm Humberg

Dochter van Amalia van Gelder (*Amsterdam, 1 januari 1886 - Sobibor, 14 mei 1943) en Jacob Menko (*Winterswijk, 18 juni 1874 - Sobibor, 14 mei 1943)

Rosetta Humberg-Menko (links) met haar moeder Amalia van Gelder

Januari 1932 – de gouden bruiloft van de ouders van Wilhelm Humberg, Rosalia Landau en Abraham Humberg, in Dingden. Tweede van links is Rosetta Humberg-Menko, derde van links Wilhelm Humberg en tussen haar grootouders in, middenvoor, Margot Humberg. Het gezelschap staat voor het familiehuis van de Humbergs in Dingden (Duitsland). Dit huis is inmiddels een museum: Das Humberghaus. 

Museum Das Humberghaus in Dingden

Tijdens de Kristallnacht, november 1938, vluchtte Ernst Humberg, broer van Wilhelm, op deze fiets van Dingden naar Winterswijk. Hij en zijn vrouw Hilde en hun dochtertje Ruth vluchtten naar Canada. Daar stond de fiets tientallen jaren in hun kelder in Winnipeg. In 2012 kwam de vluchtfiets terug in het Humberghaus

De dochter van Ernst en Hilde, Ruth, was in 2012 bij de opening van het museum


Margot Humberg * Borken, 9 augustus 1929 - Sterfplaats Auschwitz, 3 september 1943

Dochter van Rosetta Helena Menko en Wilhelm Humberg

Margot Humberg op de gouden bruiloft van haar grootouders, januari 1932

Margot Humberg op de fiets, daarachter Roberta Spier met Robien van Gelder achterop, daarachter Ron Nihom met Bertie van Gelder achterop

Margot schreef een versje in het poëziealbum van Riet Addink

Brief van Margot Humberg aan haar vriendin Coby. (bewaard in het Joods Historisch Museum, Amsterdam)
I - eerste helft van kant 1


Henxel, Juli ‘43

Beste Coby
Allereerst van harte geluk gewenst met je verjaardag. Ik wens je nog veel gelukkige jaren toe maar dan in vrede en welzijn. Je had natuurlijk nooit kunnen denken van mij nog een brief te krijgen, daar alle J. uit de provincie weg zijn. Nu Coby, ik zal je alles proberen uit te leggen. Maar voor ik begin, hoe gaat ’t met Greet en haar ouders? Hopelijk is alles toch nog goed? Nu, in dit laatste jaar is veel gebeurd, voor ons Joden zowel als voor jullie.

II - rechterhelft van kant 2

September j.l. zijn er hier in Nederland de eerste J. razzia’s gehouden. (Je weet toch wat dat betekent?) en wel in A’dam. Gelijdelijk kwamen er ook hier En kreeg mijn vader een ‘Sperh stempel’ (een Sperre. HV) met andere woorden, hij had een bewijs waarop hij hier mocht blijven, enfin. Oom Bernard herinner je je die nog de vader van de tweeling? (bedoeld wordt Bernard Menko, zijn vrouw Betty Menko-Hamburger en hun tweeling Jacob en Rose. HV) Nu, die moest naar ’t werkkamp en is nog altijd zo gelukkig daar te mogen blijven zijn vrouw en de tweeling zitten er ook nog in Westerbork dat is mijn hele familie die hier nog in Holland verblijven. Verder is alles doorgestuurd, mijn lieve oma en opa ook en horen we nooit eens iets van hun.

II - linkerhelft van kant 2

Ze zijn verscheidene malen bij ons geweest om ons mee te nemen maar waren we vrij en oma was vrij, doordat opa in ’t ziekenhuis lag een jaar lang. Zo ging dat door, tot de 10e April. Toen moesten alle J. uit de provincie opkomen in Vught. Wat dan ook is gebeurd. Je begrijpt de uitwerking van dát bericht. In ieder geval stelde ieder alles in ’t werk om vrij te komen. En ’t resultaat is, dat wij de enige zijn + Harpman (jullie vroegere buren) omdat dat een gemengd huwelijk is. Enfin daar zitten we, vriezen we dood dan vriezen we dood, want in die tussentijd moesten we al 2x verhuizen. Vanhier ons nieuwe adres en nu wonen we nog wel op de boer!!

I – tweede helft van kant 1 (zie volgende pagina)

Maar ’t is werkelijk geen lolletje om alleen hier te zijn. Enfin we moeten maar op G.d’s hulp rekenen dan komt ’t wel in orde. Zeg Coby, ga jij nog altijd op ’t Lyceum? Wij mogen niet naar school en leren niets meer. Zo kom ik vreselijk achter wat ik erg naar vind. Om de tijd om te brengen, sta ik ’s morgens om zes uur op en ga dan bij onze buren helpen helpen koeien melken. Verder help ik thuis aardappel schillen bedden op maken afwassen kamers aan kant maken schoenen poetsen etc. en help ik roggebinden, hooien en wat daar bij hoort. Nu Coby, ik hoop dat deze brief je bereikt en dat ik p.o. antwoord van je krijg. Hartelijke groeten aan je ouders en Greet maar in ’t bijz. voor jou, je toegen. Margot

Dwars op de bladzijde

P.S. Ik hoop dat je ’t niet vervelend vind, dat ik alles zo uitvoerig geschreven heb, maar ik dacht dat ’t je misschien zou interesseren. Schrijf jij s.v.p. ook uitvoerig over alles terug? Ook over school?

 

Margot, op 13-jarige leeftijd

Margot schreef een versje in het poëziealbum van haar vriendin Henny Bussink

Vera Rosalia Humberg * Borken, 24 mei 1933 - Sterfplaats Auschwitz, 3 september 1943

Dochter van Rosetta Helena Menko en Wilhelm Humberg

Ook Vera schreef een gedichtje in het poëziealbum van Henny Bussink

Jacob Abraham Humberg * Winterswijk, 15 juni 1935 - Sterfplaats Auschwitz, 3 september 1943

Zoon van Rosetta Helena Menko en Wilhelm Humberg

Het gezin Wilhelm Humberg vluchtte op 8 december 1933 uit Dingden (bij Bocholt, Duitsland) en woonde op het Weurden 88 en later in een zomerhuis Henxel 51 in Winterswijk.

Voor het gehele gezin geldt:
In Westerbork 31 juli 1943
Transport Westerbork-Auschwitz 31 augustus 1943

Het betreft transport 74, met 1.004 mensen, van wie 191 kinderen. De trein telde 27 wagons.

Over de overlijdensdatum van moeder heerste verwarring. Uit de overlijdensakte van de Gemeente Winterswijk blijkt echter dat ook moeder op 3 september 1943 vermoord is. Vader Wilhelm werd, volgens de gegevens van het Ned. Rode Kruis afd. Oorlogsnazorg, nadat hij eerst geselecteerd was in Auschwitz, op 7 oktober 1943 doorgestuurd naar het concentratiekamp Warschau. Dat kamp bestond vanaf het najaar van 1942 tot de tweede opstand van Warschau, die op 1 augustus 1944 begon. Het kamp bevond zich in de ruïnes van het voormalige getto. Wilhelm stierf in 1944 op een onbekende plaats. De genoemde sterfdatum '31 maart 1944' is een fictieve.

Na de oorlog deed Mevr. H. Nihom-van Gelder uit Nijkerk navraag naar het gezin Humberg.

Brief van de NSB-burgemeester van Winterswijk over het wegvoeren van de joodse burgers - het gezin Humberg was het laatste gezin dat uit Winterswijk werd weggevoerd. Het is onduidelijk waarom bij de naam van de familie Humberg Tuunterstraat 7 staat genoteerd. Ze woonden, na de onteigening van Weurden 88, in een houten zomerhuis Henxel 51.